Vleermuizenparadijs “Wortel-Kolonie”

Vrijwilliger Dirk Swaenen is een expert op het gebied van vleermuizen. Hij monitort Wortel-Kolonie en is tevens actief in de forten rond Antwerpen. Met een gezonde dosis nieuwsgierigheid, een fototoestel, een krachtige lamp, geluidsapparatuur en warmtecamera’s trekt hij regelmatig de natuur in om vleermuizenpopulaties in kaart te brengen.

Vleermuiskasten in Wortel-Kolonie
Vleermuiskasten in Wortel-Kolonie

Zijn inspanningen, samen met die van het Agentschap Natuur en Bos, hebben hun vruchten afgeworpen. Dirk slaagde erin om geluidsopnames van de kleine dwergvleermuis te maken die uiteindelijk werden erkend.
“Op 29 maart 2021 maakte ik in Wortel Kolonie een opname van het geluid van een kleine dwergvleermuis ( Pipistrellus pygmaeus ). Nu, meer dan 3 jaar later, is deze waarneming gehomologeerd. Hierdoor komt er een zoogdiersoort bij op het lijstje van het gebied.”
“De kleine dwergvleermuis (Pipistrellus pygmaeus) is een zeer zeldzame soort die sterk lijkt op de gewone dwergvleermuis (Pipistrellus pipistrellus). Het geluid van de kleine dwergvleermuis ligt boven de 55 kHz, terwijl de gewone soort roept met frequenties tussen 45 en 52 kHz.”
“Deze soort werd pas in de jaren ’90 voor het eerst beschreven. DNA-analyse toonde aan dat deze hogere roep inderdaad afkomstig is van een aparte soort. Kleine dwergvleermuizen foerageren in vochtige gebieden met veel bomen en hun kolonies bevinden zich vaak in smalle ruimtes van gebouwen, zoals spouwmuren. De kleine dwergvleermuis werd in mei 1989 voor het eerst in Vlaanderen ontdekt, dankzij het gebruik van time-expansion-detectors.”
De ontdekking van deze zeldzame vleermuizensoort in Wortel-Kolonie is een positieve ontwikkeling, maar het houdt daar niet bij op. “Op 21 juli van dit jaar maakte ik een opname van het geluid van een bosvleermuis (Nyctalus leisleri), wat ook een nieuwe soort voor Wortel-Kolonie is.”
De bosvleermuis (Nyctalus leisleri) is een zeldzame soort die kleiner is dan de rosse vleermuis (Nyctalus noctula). Hun geluid ligt tussen de 25 en 30 kHz, terwijl de rosse vleermuis tussen de 18 en 25 kHz roept. Ze komen voor in loofbossen met vijvers en leven in holle bomen.

Primeur voor België
Het goede nieuws blijft binnenkomen. Dirk ontdekte ook een kolonie baardvleermuizen in een vleermuiskast. “Dit is de eerste kolonie van deze soort in een vleermuiskast in België! Sinds 2020 hebben we, dankzij een goede samenwerking met de lokale boswachter, in meerdere fasen maar liefst 84 vleermuiskasten opgehangen, verdeeld over 10 verschillende modellen. Nieuwe kasten worden meestal binnen twee maanden in gebruik genomen. Op dit moment wordt 60% van de kasten regelmatig door vleermuizen gebruikt. Hoe langer ze hangen, hoe vaker ze bezocht worden.”
In 2022 werden er ook enkele testkasten van het model 1FTH van Schwegler opgehangen, die bijzonder populair blijken te zijn bij gewone en ruige dwergvleermuizen. Tijdens een controle van de vleermuiskasten ontdekte Dirk een kolonie baardvleermuizen. “Er waren 28 zichtbare dieren. Onderzoek toonde aan dat dit de eerste kolonie in een vleermuiskast in België is!”
Er werden 22 uitvliegers geteld, en de ventilatieopeningen in het bovenste deel van de kast leken effectief, gezien de warme luchtstroom die zichtbaar was op de camera. De dieren vlogen verspreid over ongeveer 15 minuten uit, zonder gebruik van sonar. De kolonie bevond zich in een oud beukenbos zonder ondergroei, maar begin augustus was de kolonie verdwenen.
Bij een controle in september werden opnieuw baardvleermuizen aangetroffen. Twaalf en twee dieren zaten in Schwegler 3FS-kasten, die sinds eind mei van dit jaar in het gebied hangen. Tien dieren bevonden zich in een Schwegler 1FTH-kast.
Deze hoopgevende bevindingen zetten Wortel-Kolonie op de kaart als een belangrijk vleermuizengebied en tonen aan dat de geleverde inspanningen daadwerkelijk vruchten afwerpen. Tegelijkertijd is dit een signaal om bij beheersmaatregelen voorzichtig te werk te gaan.

Wordt ongetwijfeld vervolgd!

Verslag van de vrijwilligersdag van Sanofi in De Rooy

Deze tekst is ons bezorgd door één van de deelnemers van Sanofi.

Wat een dag …

De “we-volunteer”-dag op vrijdag 4 oktober bij Natuurpunt Markvallei begon al met een prachtige zon die over de mistige heide scheen met in het midden van de heide een mooi gedekte tafel. De toon was gezet om er een prachtige dag van te maken.

Sanofivrijwilligers in De Rooy in Meerle

De 35 Sanofianen werden in 3 groepjes verdeeld en begeleid door de drie Natuurpuntkenners, Gie, Cel en Carlo. Terwijl er een groep de jonge boompjes en scheuten verwijderde tussen de heide, ging er een ander team op zoek naar de exoten in het bos om ook die te verwijderen, om te voorkomen dat deze exoten het bos overwoekeren. Het gras dat al gemaaid was moest ook nog weggedragen worden met riek, draagberrie en tractor. Het maaien van het gras zou het op termijn moeten mogelijk maken dat de dotterbloem in de komende jaren weer weelderig kan groeien.

Elf uur, wissel van de wacht, na een slokje drinken en een stukje cake konden we er weer flink tegenaan. Om half één wisselden we dan opnieuw van opdracht maar eerst werden we verrast door een fantastische lunch midden van de heide. Karolien en Bart zorgden voor heerlijke soep met brood en een tasje koffie.
Onze eigen Natuurpuntgids in spé Niels gaf ons na de lunch een korte gidsbeurt door de heide.

Iedereen heeft er op zijn of haar manier enorm van genoten. En er werden heel wat foto’s genomen van al die natuurpracht van De Rooy. De begeleiders werden vooral zeer aangenaam verrast door het enthousiasme van de Sanofi-bende. “Nog nooit meegemaakt!” waren hun woorden.

 Het doel van Natuurpunt is niet alleen het werk dat voor hen wat lichter wordt, maar ook om mensen een “top-natuurervaring” te geven, “gronden” als het ware. En dat lijkt vrijdag wel gelukt te zijn.
Jullie straalden allemaal bij de afsluitende drink op het terras.
Nogmaals het bewijs dat natuur een topmedicijn is!!!

Foto's: Carlo Van Boxel

Tussen Gras en Glas: Natuur binnen de bebouwde kom

Zondagmiddag 6 oktober nam Marcel Verschueren een geïnteresseerde groep van 15 mensen mee op safari door de straten en wegen van Hoogstraten-centrum.

Tussen gras en glas - 6 oktober 2024 - Hoogstraten-centrum
Foto: Peter Smittenaar

Als een echte ranger leidde Marcel ons door de steenjungle van de stad waar tot verrassing van de groep veel en soms zelfs bijzondere natuur te bewonderen is. Meer dan velen zullen denken die er dagelijks achteloos te voet, op de fiets of met de auto passeren.
Tussen de straatstenen, de borders, maar ook aan de oude muren met een klassieke cementspecie gevoegd vind je de meest bijzondere planten. Te veel om hier te benoemen. Natuurlijk werd ook het Koolhof in het Begijnhof bezocht. Gie Segers, lid van het vrijwilligersteam dat de Koolhof bewerkt, gaf aanvullend op Marcel deskundige toelichting op de vele oude gewassen die in de hof groeien. Al wandelend kwamen we ook in het Rozenkranspark waar de bijzondere collectie bomen onze aandacht kreeg.
Een bijzondere natuurwandeling in de toch veel groenere steenjungle van de stad dan je vaak wel denkt. Zeker voor een herhaling vatbaar!


De maandagploeg in actie in “De Laars”

Vorige week was er gemaaid in de Laars en de “maandagploeg”-beheerswerkers hebben dat gras nu maandag 30 september afgevoerd op een hoop. De beheerswerkers dragen het manueel naar boven en Marcel Verschueren rijdt dat met de tractor naar een hoop, een paar 100 meter hogerop. Na de winter wordt het maaisel op een akker gereden.
Foto's: Gie Segers